Pierwsze ciepłe dni przypominają o nadchodzących wakacjach: okresie urlopów, wyjazdów, spotkań towarzyskich i uroczystości. Jest to moment, kiedy wiele osób postanawia wrócić do formy, zgubić kilka kilogramów oraz “oczyścić się” jako wstęp do kolejnych zmian w stylu życia prowadzących do poprawy naszego wyglądu, ale także i samopoczucia. W tym miejscu pojawia się magiczne słowo “detox”, a w raz z nim wiele diet cud, diet oczyszczających, detoxów sokowych itp. Takie praktyki mają trwać zazwyczaj od kilku do kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu dni i niestety trudno nazwać je prozdrowotnymi. W przeciwieństwie do krótkich postów, które przez świat medycyny są opisane jako korzystnie wpływające na nasze zdrowie np. post przerywany, dłuższe okresy, w których spożywamy zbyt małą liczbę kalorii oraz substancji odżywczych jest dla organizmu człowieka po prostu niekorzystna, a wręcz niebezpieczna. Dlaczego, dowiecie się w dalszej części tego artykułu. Drugą ważną rzeczą, o której należy wspomnieć jest sama definicja detoksykacji. Za proces detoksyfikacji czyli neutralizacji substancji toksycznych odpowiedzialna jest wątroba, zaś nerki i jelita pomagają w usuwaniu szkodliwych metabolitów. Dopóki te 3 narządy funkcjonują bez zarzutu, organizm również będzie funkcjonował prawidłowo. Prawdą jest jednak to, że żyjemy w coraz bardziej zanieczyszczonym środowisku, zaczynając od powietrza, poprzez żywność, a kończąc na kosmetykach, lekach czy także materiałach sztucznych codziennego użytku. Naszym zadaniem powinno więc być wspieranie narządów odpowiedzialnych za detoksyfikację, tak by mogły jak najlepiej pełnić swoją funkcję.
Detoks sokowy jest najskuteczniejszą formą detoksu? MIT
Aktualnie nie dysponujemy żadnymi większymi badaniami klinicznym nad skutecznością komercyjnych diet sokowych i trzeba to na samym początku mocno zaznaczyć. Oczywiście istnieje wiele dowodów naukowych na temat dobroczynnego wpływu witamin, minerałów, a także antyoksydantów zawartych w owocach i warzywach w kontekście zwalczania wolnych rodników i zapobieganiu stresowi oksydacyjnemu. Nie jest to jednoznaczne z tym, że najskuteczniejszym rozwiązaniem jest spożywanie wyłącznie soków owocowo-warzywnych, aby pozbyć się toksyn z organizmu. Każda dieta, która nie dostarcza minimalnej ilości energii jaką potrzebujemy do zachowania podstawowych funkcji życiowych może nieść za sobą negatywne skutki. Wskaźnik PPM, czyli podstawowej przemiany materii, określa minimalną ilość energii, którą musimy dostarczyć organizmowi, aby utrzymać funkcje metabolizmu podstawowego, czyli kolokwialnie mówiąc - utrzymać nas przy życiu. PPM to ilość kalorii, która zapewnia minimum energetyczne dla funkcjonowania układu nerwowego, wątroby, nerek, serca, a także innych narządów w tym jelit. Przyglądając się detoksowi sokowemu z perspektywy fizjologii człowieka, czyż nie absurdalne wydają się działania mające na celu zaburzenie funkcjonowania właśnie tych narządów, które są odpowiedzialne za detoksykacje? Trzeba również pamiętać o tym, że zbyt duże deficyty kaloryczne są przyczyną ogromnego stresu oksydacyjnego oraz wzrostu kortyzolu (hormonu stresu), a tego przecież chcemy uniknąć. Wysokie ilości cukru dostarczanego w sokach owocowych, również nie wpływa dobrze na naszą gospodarkę węglowodanową jak i przyczynia się do stanów zapalnych oraz wysokich ilości wydzielanego kortyzolu. Pamiętajmy, że wzrost glukozy we krwi obniża dodatek białka i tłuszczu oraz dodatek błonnika do posiłku. Sok niestety pozbawiony jest prozdrowotnego błonnika oraz zawiera ogromne ilości cukru. Przykład? Dla większości osób nie będzie problemem wypicie szklanki soku z 4-6 pomarańczy, natomiast mało kto je tyle pomarańczy naraz w całości. Sok z owoców nie równa się zjedzonemu owocu. Dużo lepszym rozwiązaniem są soki owocowo-warzywne jako element codziennego menu.
Picie soków przez kilka dni wystarczy żeby poczuć się lepiej. MIT
Chociaż wiele osób chciałoby, żeby oczyszczanie organizmu było szybkie i skuteczne jednocześnie, prawda jest taka, że żeby przywrócić jak najlepsze funkcjonowanie własnego organizmu oraz aby cieszyć się zdrowiem przez długi lata nie wystarczy kilka dni “detoksu”. Na nic zda się drogi detoks sokowy, jeżeli nie zadbamy o podstawowe potrzeby organizmu.
- Wysypianie się
- Aktywność fizyczna
- Zwiększenie odporności na stres
- Wparcie narządów takich jak wątroba, nerki czy jelita, które są odpowiedzialne za procesy detoksykacji (probiotyki, błonnik, witaminy z grupy B oraz picie ok 2l wody dziennie)
- Unikanie przetworzonego jedzenia, ksenoestrogenów z kosmetyków czy mikroplastiku obecnego w pożywieniu pakowanym w plastikowe opakowania.
- Wykonywanie badań profilaktycznych (np. podstawowe badania krwi)
- Utrzymywanie różnorodnej zdrowej diety na co dzień
- Zrezygnowanie z używek takich jak papierosy czy alkohol
Jeżeli spełnimy te wszystkie czynniki i zadbamy o higienę snu, zdrowy styl odżywiania oraz aktywność fizyczną nasz organizm dużo bardziej zyska, niż na kilkudniowych detoksie sokowym. Zapewne odwdzięczy się nam dobrym samopoczuciem, witalnością, ładną skórą, włosami, oraz doskonałym nastrojem i smukłą sylwetką.
Warzywa i owoce dostarczają organizmowi mnóstwo cennych składników odżywczych. FAKT
To, że warzywa i owoce powinny być podstawą naszej diety jest sprawą oczywistą, o której uczy się nawet dzieci w przedszkolu. Są źródłem wielu antyoksydantów oraz innych składników prozdrowotnych, które działają antyzapalnie. Enzymy takie jak katalaza czy SOD usuwają reaktywne formy tlenu i zostały ocenione jako efektywne parametry w detoksykacji. Ponadto produkty pochodzenia roślinnego dostarczają błonnik, który przyczynia się do wzrostu dobrej mikrobioty w jelitach. Jelita, wraz ze wszystkimi drobnoustrojami, które w nich bytują tj. bakteriami, wirusami, grzybami i archeonami są narządem, który ma ogromne znaczenie w kontekście naszego zdrowia przyczyniając się m.in. do usuwania produktów metabolizmu. Czy to znaczy, że mamy jeść tylko i wyłącznie warzywa i owoce? Absolutnie nie. Znaczy to tyle, że mają być podstawą naszej diety, nie zapominając o innych składniach naszej diety, które mogą być równie wartościowe! Co ciekawe badania porównujące detoks sokowy z dietą śródziemnomorską (swoją drogą uznawaną za najzdrowszą dietą świata od bardzo wielu lat) wykazały, że dieta śródziemnomorska przyczyniała się do większej utraty masy ciała oraz utraty tkanki tłuszczowej. Dodatkowo u osób stosujących dietę sokową zaobserwowano spadek masy mięśniowej. Dużo lepszym i bardziej rozsądnym rozwiązaniem będzie włączenie soków do codziennego jadłospisu. Soki bezpośrednio tłoczone, bez dodatku cukru, które stanowią element naszej codziennej diety i wzbogacają ją o duże ilości antyoksydantów przynoszą wiele korzyści w kontekście utrzymywania odpowiedniej masy ciała, profilaktyce stanów zapalnych, walce ze stresem oksydacyjnym, a także zapobieganiu niedoborom pokarmowym jeśli nie mamy czasu i sięgamy po produkty przetworzone, jadamy na mieście, czy po prostu jemy mało różnorodnie.
mgr Justyna Dziomdziora
- Paweł Boguszewski (Warszawa) NAUKOBZDURY I PSEUDOMEDYCYNA Wszechświat, t. 119, nr 1–3/2018
ANNA KOŁLAJTIS-DOŁOWY i współaut. Diety alternatywne, ich stosowanie w wybranych grupach osób oraz źródła informacji. KOSMOS Vol. 68, 1, 185–200, 2019 - Davisson L, Sofka S. "Cleanse" detoxification diet program in Appalachia: Participant characteristics and perceived health effects. J Complement Integr Med. 2019 Sep 17;17(2):/j/jcim.2020.17.issue-2/jcim-2018-0174/jcim-2018-0174.xml. doi: 10.1515/jcim-2018-0174. PMID: 31536033.
- Turgut R, Kartal M, Akkol EK, Demirbolat İ, Taştan H. Development of Cholesterol-Lowering and Detox Formulations Using Bentonite and Herbal Ingredients. Front Pharmacol. 2021 Dec 6;12:775789. doi: 10.3389/fphar.2021.775789. PMID: 34938189; PMCID: PMC8685422.
- Yurrita, C. (2017). Are detox diets an effective strategy for obesity and oxidation management in the short term?. Órgano oficial de la Asociación Para el Progreso de la Biomedicina, 399.
- AGNIESZKA SZAJDEK, JULITTA BOROWSKA. Właciwoci przeciwutleniajce ywnoci pochodzenia rolinnego YWNO. Nauka. Technologia. Jako, 2004, 4 (41) S, 5 – 28
- EWA FORMA, AGNIESZKA SZYMCZYK, ANNA KRZEŚLAK Wybrane ksenoestrogeny i ich wpływ na zdrowie człowieka Folia Medica Lodziensia, 2013, 40/1:79-97
- Liska D, Lyon M, Jones DS. Detoxification and biotransformational imbalances. Explore (NY). 2006 Mar;2(2):122-40. doi: 10.1016/j.explore.2005.12.009. PMID: 16781626.
