
Okres jesienno-zimowy oraz wczesnowiosenny to czas, w którym jesteśmy narażeni na różnego rodzaje drobnoustroje chorobotwórcze. Infekcje wirusowe stanowią główną część infekcji nazywanych potocznie “przeziębieniami” i dotyczą górnych dróg oddechowych. Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, zapalenia gardła oraz krtani to najczęstsze przyczyny wizyt lekarskich z zakresu medycyny rodzinnej. Istnieje wiele sposobów na złagodzenie objawów takich jak kaszel, katar, ból gardła czy gorączka, a większość z nich jest zalecanych również przez lekarzy. W dobie pandemii temat odporności znów wszedł na tapet i stał się przedmiotem wielu badań oraz opracowań naukowych. Oczywiście w pierwszej kolejności należy skupić się na budowaniu odporności, tak by wzmocnić naturalne mechanizmy immunologiczne, by do takiej infekcji w ogóle nie doszło. Jeśli jednak organizm został już zaatakowany, a infekcja się rozwinęła, również możemy się sięgnąć po naturalne, sprawdzone i udowodnione naukowo sposoby na wzmocnienie odpowiedzi układu odpornościowego, a także na zniwelowanie objawów. Przytoczone przykłady również odnoszą się do infekcji Sars-Cov-2.
Budowanie odporności - fundament w walce z infekcjami
Budowanie odporności jest procesem, na który składa się wiele czynników, od tych bardziej prozaicznych, do zaawansowanych jak odpowiednio dobrana i celowana suplementacja. Odporności nie da się zbudować w kilka dni, jednak zmiany w stylu życia prędzej czy później zaowocują zwiększoną odpornością na infekcje i lepszym samopoczuciem. Podstawy w zachowaniu zdrowia stanowią:
- odpowiednio zbilansowana, różnorodna dieta o wystarczającej kaloryczności: dieta bogata w błonnik i antyoksydanty pochodzące z warzyw i owoców, unikanie żywności wysoko przetworzonej oraz cukrów prostych. Zalecane jest unikanie jasnego pieczywa na rzecz pełnoziarnistego lub graham, sięganie po różnego rodzaju kasze i makarony pełnoziarniste. Ważne są również dobre tłuszcze pochodzące z tłustych ryb morskich czy oliwy z oliwek
- aktywność fizyczna oraz odpowiednia masa ciała - nagromadzenie się tkanki tłuszczowej wokół klatki piersiowej i jamy brzusznej przyczynia się do zmienionej mechaniki oddychania i zwiększa ryzyko częstszych infekcji dróg oddechowych oraz ich cięższego przebiegu
- wykonywanie regularnych badań krwi - przynajmniej raz w roku: morfologia z rozmazem, CRP, insulina i glukoza na czczo, hormony tarczycy, panel lipidowy
- suplementacja omega-3, witaminy D oraz C, a także witamin z grupy B – badania wskazują, że właśnie te składniki pokarmowe mają kluczowy wpływ na odpowiedni przebieg mechanizmów odpornościowych
- równowaga mikrobioty jelitowej – w jelitach znajduje się ok 70% wszystkich komórek odpornościowych organizmu, dlatego zdrowe jelita, to zdrowy cały organizm
- odpowiednia ilość snu – brak snu powoduje zaburzenia hormonalne, odpowiada za uogólniony stan zapalny, rozszczelnienie bariery jelitowej i tym samym osłabia nasz układ odpornościowy
- stres – wysoki poziom kortyzolu spowodowany stresem negatywnie wpływa na układ immunologiczny np. na wytwarzanie przeciwciał
Wpływ odżywiania na układ odpornościowy
Jednym z czynników, które wpływają na częstość zachorowań oraz na ich przebieg jest dieta. Niedobory składników pokarmowych: witamin i składników mineralnych mają bezpośredni - negatywny wpływ na organizm. Niestety z biegiem czasu żywność jest coraz uboższa w cenne składniki, a my w pędzie codziennych obowiązków zapominamy o regularnych posiłkach, sięgamy po szybkie przekąski i fast-foody. Antyoksydanty, witaminy A, D, witaminy z grupy B, selen, cynk i żelazo mają największe znaczenie w kontekście budowania odporności. Dostarczanie tych składników odżywczych w zalecanych lub nawet w większych ilościach jest rekomendowane u osób, które potrzebują i chcą wzmocnić układ odpornościowy. Sięganie po naturalną suplementację jest wskazane i bezpieczne. Wiele z roślin ma udokumentowany pozytywny wpływ na budowanie odporności, a także na sam przebieg infekcji.
Owoce róży - słyną z wyjątkowo wysokiej ilości witaminy C, która reguluje mechanizmy odpornościowe takie jak rozwój i dojrzewanie limfocytów T. Owoce róży dzięki obecności antyoksydantów i kwasów fenolowych mają działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, jednak działają selektywnie nie zabijając pożytecznych bakterii probiotycznych w jelitach. Co więcej, okazuje się, że wspierają mikrobiotę jelitową co świadczy o tym, że są naturalnym prebiotykiem i przyczyniają się do wzrostu bakterii z grupy Lactobacillus i Bifidobacterium wspierając jelitowy układ odpornościowy. Suplementacja witaminą C jest wskazana w trakcie infekcji kiedy to zapotrzebowanie na tą witaminę wzrasta. Pamiętajmy, że organizm ludzki nie jest zdolny do magazynowania witaminy C dlatego potrzebne jest jej regularne dostarczanie wraz z dietą.
Owoc maliny - dzięki zawartości olejków eterycznych owoce maliny mają właściwości rozgrzewające i napotne oraz przeciwgorączkowe. Zawierają witaminę C, E, A, PP, B1, B2, B3 jak i również potas, wapń, magnez, cynk, miedz, mangan i żelazo. Są bogatym źródłem polifenoli takich jak antocyjany, kwas elagowy i kwasy fenolowe, które mają potencjał przeciwzapalny.
Kwiaty i owoce czarnego bzu – wysoka zawartość polifenoli takich jak rutozyd czy kwercetyna determinuje działanie przeciwzapalne tej rośliny. Wyciągi z bzu czarnego stymulują układ odpornościowy do wywarzania cytokin przeciwzapalnych np. IL-6. Dzięki działaniu napotnym, przeciwgorączkowym, a także przeciwbakteryjnym i przeciwwirusowym są wykorzystywane od lat jako środek wspomagający w leczeniu infekcji i przeziębień.
Imbir - najważniejszym składnikiem imbiru jest olejek eteryczny. Imbir hamuje rozwój wielu bakterii, m.in.: Escherichia coli, Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty) Klebsiella pneumoniae (pałeczka zapalenia płuc), Pseudomonas aeruginosa (pałeczka ropy błękitnej) oraz Streptococcus spp. (paciorkowce). Działa również przeciwwirusowo. Zawiera dużo przeciwutleniaczy, działa przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo i przeciwbólowo.
Kurkuma - działa silnie przeciwzapalnie dzięki zawartości kurkuminoidów. Hamuje rozprzestrzenianie się pasożytów i bakterii, wirusów, a także grzybów. Mechanizm działania przeciwzapalnego jest bardzo skomplikowany i opisany w wielu pracach naukowych.
Aronia - nazywana “bombą witaminową” i antyoksydacyjną. Wysoka ilość antycojanin oraz kwasów fenolowych – przede wszystkim kwasu chlorogenowego sprawia, że aronia ma działanie przeciwbakteryjne (wobec pałeczek okrężnicy E. coli oraz gronkowca złocistego S. aureus) i przeciwwirusowe (wirus grypy A).
Włączenie soków do codziennego jadłospisu jest bezpieczną i naturalną suplementacją. Codzienne dostarczanie cennych składników mineralnych i witamin zawartych w bezpośrednio tłoczonych sokach sprawi, że układ immunologiczny będzie mógł funkcjonować prawidłowo, a my będziemy mogli z pełni cieszyć zdrowiem.
Mgr Justyna Dziomdziora
Bibliografia:
- Anna Ławniczek-Wałczyk, Joanna Orysiak, Agata Stobnicka. Wspomaganie dietą układu odpornościowego w walce z infekcją. Bezpieczeństwo pracy 6/2020
- Tomasz P. Wypych, Benjamin J. Marsland , and Niki D. J. Ubags Faculty of Biology and Medicine, University of Lausanne, Service de Pneumologie, Centre Hospitalier Universitaire Vaudois, Epalinges, SwitzerlandCorresponding Author: Benjamin J. Marsland Received: March 21, 2017Accepted: July 11, 2017
- Tomasz Trojanowski Infekcje układu oddechowego — czy mają związek z otyłością? Forum Medycyny Rodzinnej 2019, tom 13, nr 6, 292–299
- Katarzyna Jankowska, Natalia Suszczewic. Naturalne metody wspomagania odporności w walce z koronawirusem. WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020)
- Marek Postuła Dlaczego nie można zapominać o witaminie C? Kardiologia w praktyce Vol. 14/Nr 3-4(53-54)/2020: 60-62
- Bożena Waszkiewicz-Robak, Elżbieta Biller. Właściwości prozdrowotne czarnego bzu. Probl Hig Epidemiol 2018, 99(3): 217-224
- Borgis - Postępy Fitoterapii 1/2010, s. 42-45 Anna Grys, Zdzisław Łowicki, Anna Parus Właściwości lecznicze imbiru ( Zingiber officinale Roscoe)
- Alicja Baranowska, Katarzyna Radwańska, Krystyna Zarzecka, Marek Gugała, Iwona Mystkowska. Właściwości prozdrowotne owoców maliny właściwej (Rubus idaeus L.) Probl Hig Epidemiol 2015, 96(2): 406-409
- Katarzyna Jankowska, Natalia Suszczewic. Naturalne metody wspomagania odporności w walce z koronawirusem. WIEDZA MEDYCZNA – NUMER SPECJALNY (2020)